2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) m. 110 uyarınca, KTK’dan kaynaklanan sorumluluk davalarının adli yargıda görüleceği hüküm altına alınmıştır. Aynı hükmün devamında ise, motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davaların, sigortacının merkezinin veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabileceği düzenlenmekteydi. Ancak halihazırdaki bir yargılama sırasında İstanbul 6. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından bu düzenlemede yer alan “sigortacının merkezi” ibaresinin Anayasa’nın 5, 10, 13, 35, 36 ve 49. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptali için Anayasa Mahkemesi (AYM) nezdinde somut norm denetimi başvurusu yapılmıştır.
Yerel mahkeme tarafından yapılan iptal başvurusunda özetle; sigorta şirketlerinin tamamına yakının merkezlerinin İstanbul’da bulunduğu, itiraz konusu kuralın tanıdığı yetkiye istinaden bu şirketlerin açtıkları davalarda İstanbul’da yer alan mahkemeleri tercih ettikleri, bu bakımdan itiraz konusu kural ile tanınan seçimlik yetkinin kesin yetkiye dönüştüğü, bu durumun hak arama özgürlüğünü kısıtladığı, kusur durumunun tespiti gibi yargılama faaliyetlerini daha maliyetli hâle getirerek zorlaştırdığı belirtilmiştir. Ayrıca bu düzenleme nedeniyle davanın taraflarının başka bir ilde hak aramak zorunda kaldıkları, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) ile mahkemelerin yetkilerini düzenleyen başka kanunlardaki özel yetki hükümlerinin hiçbirinde belli bir ekonomik zümreye ayrı yetki düzenlemesi yapılmadığı, ancak itiraz konusu kuralın sigorta şirketleri bakımından ayrı yetki düzenlemesi getirdiği belirtilerek kuralın iptal edilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.
Sigorta şirketlerinin bu davalarda davalı sıfatıyla yer aldığı durumlarda genel yetki kuralı olan HMK m. 6 gereği şirket merkezlerinde dava açılabilmektedir. AYM tarafından yapılan yargılama neticesinde itiraz konusu kural ile genel yetki kuralından farklı olarak, sigorta şirketlerine davacı sıfatıyla yer aldıkları motorlu taşıt kazalarından doğan hukuki sorumluluk davalarında kendi merkezlerinin bulunduğu yer mahkemesinde de dava açabilme imkânı tanındığı ifade edilmiştir. AYM kararında ilaveten sigorta şirketlerininmerkezlerinin çoğunlukla bir ilde olması nedeniyle ülke genelinde motorlu araç kazalarından doğan hukuki sorumluluk davalarının o ilde açılmasının o ildeki mahkemelerin iş yükünü arttıracağı belirtilmiştir.
AYM tarafından, itiraz konusu kuralda motorlu araç kazalarından doğan hukukisorumluluk davalarının tarafı olabilecek diğer kişilerden güçsüz ve dezavantajlı olduğu değerlendirilemeyecek olan sigorta şirketleri lehine, genel kuraldan farklılaşan bir yetki kuralı getirildiği gözetildiğinde kuralın anayasal anlamda meşru bir amaç taşıdığının söylenemeyeceği kanaatine varılmıştır. Bu yönüyle itirazkonusu kural ile davacının sigorta şirketi olduğu hâllerde de bu şirketlere kendi merkezlerinde dava açma hakkı tanındığı, davacının sigorta şirketleri dışındaki kişiler olduğu hâllerde ise bu kişilerin aynı imkândan yararlanmasının mümkün olmadığı dikkate alındığında itiraz konusu kuralın söz konusu kişiler yönünden farklı muamele oluşturduğu ifade edilmiştir.
AYM tarafından yürütülen yargılama neticesinde verilen 2023/79 E. ve 2024/80 K. sayılı, 14/03/2024 tarihli karar ile itiraz konusu kural Anayasa’ya aykırı bulunmuş, KTK 110. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “…merkez veya…” ibaresinin iptaline karar verilmiştir.
Bu karar neticesinde ve güncel mevzuat uyarınca, motorlu taşıt kazalarından kaynaklı sorumluluk i) davaları borçlunun yerleşim yeri mahkemesi, ii) davalıların birden fazla olması durumunda davalılardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesi, iii) trafik kazaları haksız fiil sorumluluğu kapsamında değerlendirildiğinden trafik kazasının meydana geldiği yer mahkemesi ya da zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi ve iv) sigortacının şubesinin bulunduğu yer veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Anayasa Mahkemesi’nin 2023/79 E. ve 2024/80 K. sayılı, 14/03/2024 tarihlikararına buradan, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun tam metnine ise buradan ulaşabilirsiniz.
Miraç Ekmen Kurucu Ortak | Abdüssamet Aydemir Stajyer Avukat |
“Bu not yürürlükteki hukuk uyarınca ve yalnızca bilgilendirme amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bu not herhangi bir hukuki görüş içermemektedir.’
